Drodzy Nauczyciele,
„Ludzie listy piszą….” a dokładnie mówiąc piszecie do mnie z pytaniem czy dyrektor może Wam wystawić ocenę cząstkową za przepracowany okres, jeżeli jesteście w trakcie przygotowania do zawodu nauczyciela (jesteście tzw. nauczycielem początkującym) i w tym czasie zmieniacie pracę.
Otóż może. Zgodnie z art. 6a pkt 1db Karty Nauczyciela „w przypadku rozwiązania lub wygaśnięcia stosunku pracy w trakcie odbywania przez nauczyciela przygotowania do zawodu nauczyciela lub dodatkowego przygotowania do zawodu nauczyciela dyrektor szkoły dokonuje oceny pracy nauczyciela za okres dotychczas odbytego przygotowania do zawodu nauczyciela, w terminie nie dłuższym niż 21 dni odpowiednio od dnia rozwiązania lub wygaśnięcia stosunku pracy. (…)”.
Oznacza to, że jeżeli zmieniacie pracę w trakcie tzw. przygotowania do zawodu nauczyciela, a więc kiedy jesteście tzw. nauczycielami początkującymi, dyrektor jest zobowiązany wystawić Wam ocenę (tzw. ocenę cząstkową, mającą wpływ na ocenę końcową) za czas kiedy pracowaliście w jego placówce. I mimo że w przepisie jest mowa o dyrektorze szkoły, to dotyczy to również nauczycieli zatrudnionych w przedszkolu.
Pytacie też jakie są kryteria do wystawienia takiej oceny, jak wygląda cała procedura, co jest brane pod uwagę, jakiej oceny możecie się spodziewać.
Ogólnie oceny pracy nauczyciela dotyczy art. 6a Karty Nauczyciela i rozporządzenie Ministra Edukacji i Nauki z dnia 25 sierpnia 2022 r. w sprawie oceny pracy nauczycieli (Dz. U. 2022, poz. 1822).
Nowe rozporządzenie zawiera szereg kryteriów, i tych obowiązkowych i tych dodatkowych, które są brane pod uwagę przy wystawianiu oceny nauczyciela (przy czym jeżeli chodzi o kryteria dodatkowe to zarówno dyrektor placówki jak i nauczyciel wybierają po jednym, które będzie brane pod uwagę przy dokonywaniu oceny a które musi być powiązane z pracą konkretnego nauczyciela). Ogólnie mówiąc dotyczą dbałości o uczniów, poprawności merytorycznej i metodycznej realizowanych zajęć, przestrzegania przepisów prawa wewnętrznej danej placówki, współpracy z innymi nauczycielami, rodzicami i poszerzania wiedzy.
Są to tak naprawdę kryteria, które również za rządów starego rozporządzenia były brane pod uwagę i które już wcześniej wypracowało m.in. orzecznictwo (ścieżka awansu zawodowego wyglądała inaczej ale oceny pracy nauczyciela można było dokonywać maksymalnie co rok, nawet niezależnie od awansu).
W praktyce oceny negatywne były wystawione np. wtedy gdy:
– nauczyciel nie pełnił właściwie obowiązków dydaktyczno – wychowawczych, tj. nie potrafił utrzymać dyscypliny na zajęciach, nie reagował na niewłaściwe zachowania uczniów, nie potrafił wytłumaczyć konkretnego materiału itd., stosował metody nauki, które były w ogóle nie dostosowane do wieku uczniów i programu dydaktycznego, nie cieszył się autorytetem u uczniów co doprowadzało do tego, że uczniowie na lekcji wykraczali na zajęciach poza jakiekolwiek zasady tzw. dobrego wychowania, uczniowie nie lubili przychodzić na jego zajęcia podczas gdy nie mieli nic przeciwko zajęciom z innymi nauczycielami, nie potrafił zainteresować uczniów swoimi zajęciami, nie troszczył się o uczniów, nie pobudzał inicjatywy uczniów,
– nie dbał o porządek w klasie
– wielokrotnie spóźniał się do pracy
– nie włączał się w organizację różnego rodzaju imprez i uroczystości, nie zachęcał uczniów do brania w nich udziału
– wychodził w trakcie rad pedagogicznych
– był skonfliktowany z innymi nauczycielami i dyrektorem, przy czym przez „konflikt z dyrektorem” mam na myśli np. sytuację kiedy to nauczycielka potrafiła odwrócić się i wyjść kiedy dyrektor mówił coś do nauczycieli w pokoju nauczycielskim,
– dyskryminował jakąś grupę dzieci (był przypadek dyskryminacji ze względu na płeć),
– unikał prowadzenia tzw. lekcji otwartych,
– prowadził nieregularnie i nieprecyzyjnie dokumentację szkolną (tj. np. dziennik zajęć),
– nie współpracował z innymi nauczycielami, nie dzielił się z nimi wiedzą, nie integrował się,
– nie potrafił budować pozytywnych relacji z rodzicami itd.
Jednocześnie w praktyce, jeżeli dochodziło do wystawienia oceny negatywnej nauczyciela (która nie była później zmieniana przez Kuratorium Oświaty) to wcześniej pojawiały się skargi rodziców (jak i niejednokrotnie samych uczniów).
Jednocześnie w praktyce ocena negatywna pojawiała się wtedy kiedy nauczyciel nie radził sobie w kilku różnych aspektach, tzn. np. nie tylko był skonfliktowany z innymi nauczycielami ale też nie prowadził zajęć w odpowiedni sposób a do tego np. się spóźniał. Uważam za niedopuszczalne wystawienie oceny negatywnej w sytuacji np. jednorazowego spóźnienia się nauczyciela do pracy czy w sytuacji kiedy nauczyciel, co prawda, nie bierze udziału w festynach przedszkolnych ale poza tym wykonuje swoją pracę bardzo dobrze i nie ma co do niego skarg – z jakiegoś powodu ocena pracy nauczyciela nie jest „zero – jedynkowa” a czterostopniowa.
Obecnie ocena pracy nauczyciela jest punktowa, przy czym brane są pod uwagę następujące kryteria obowiązkowe:
1) poprawność merytoryczna i metodyczna prowadzonych zajęć dydaktycznych, wychowawczych i opiekuńczych – to kryterium jest zdecydowanie najwyżej punktowane (tutaj nauczyciel może otrzymać od 0 do 30 punktów podczas gdy pozostałe kryteria są punktowane od 0 do 5 punktów), jest to kryterium bardzo podobne do tego pod kątem którego nauczyciele byli już wcześniej oceniani, tj. tego czy nauczyciel pełnił właściwie obowiązki dydaktyczno – wychowawcze,
tutaj więc należałoby sobie odpowiedzieć na pytania:
– czy prowadziła Pan/i zajęcia w sposób poprawny merytorycznie i metodycznie,
– czy dzieci / uczniowie, co do zasady (wiadomo, że poziom rozwoju każdego ucznia jest różny) rozumiały przerabiany materiał, były go sobie w stanie przyswoić,
– czy materiał z jakim Pan/i pracowała był dostosowany do wieku dzieci / uczniów
– czy była swego rodzaju dyscyplina na Pana/Pani zajęciach (nie od każdego ucznia, w tym np. przedszkolaka, można wymagać całkowitej dyscypliny, ale chodzi o to, żeby np. dzieci co do zasady słuchały poleceń, starały się do nich stosować itd., im starsi uczniowie tym więcej można od nich wymagać),
– czy jeżeli uczniowie / dzieci były niegrzeczne, nie słuchały się, „robiły co chciały” itd. to czy Pan/i na to reagował/a, starał/a się utrzymać pewnego rodzaju porządek,
– czy uczniowie / dzieci ogólnie dobrze się czuły na Pan/i zajęciach, chętnie w nich uczestniczyły itp. (pomijam jakiś etap początkowy w przedszkolu, wiem z własnego doświadczenia, że nawet bardzo dobre wywiązywanie się ze swoich obowiązków i dbanie o odpowiednią atmosferę nie sprawi, że każde małe dziecko będzie chętnie żegnać się z mamą),
– czy potrafił/a Pan/i zainteresować dzieci przeprowadzanymi zajęciami,
– czy troszczył/a się Pan/i o uczniów, w tym o ich bezpieczeństwo, pomagał/a Pan/i rozwiązywać konflikty pomiędzy uczniami / dziećmi, reagował/a kiedy np. któreś się uderzyło, nie zostawiała na wierzchu niebezpiecznych przedmiotów itp.,
– czy starał/a się Pan/i, żeby przeprowadzane przez Pana / Panią zajęcia były interesujące, aktywizujące, stosował/a Pan/i różne formy pracy z uczniami / dziećmi, włączała je do wspólnego udziału w zajęciach itd.,
2) dbałość o bezpieczne i higieniczne warunki pracy – tutaj należałoby sobie odpowiedzieć na pytania:
– czy uczył/a Pan/i dzieci jak się bezpiecznie zachowywać, (tzn. np. w przypadku przedszkolaków, że nie wolno się oddalać bez nadzoru nauczyciela, że nie wolno biegać, zeskakiwać z huśtawek itp. (wiadomo, że wszystko musi być dostosowane do wieku dzieci) ).
– czy brał/a Pan/i udział w szkoleniu BHP, jeśli takie było w szkole / przedszkolu,
– czy zwracał/a Pan/i uwagę uczniom / dzieciom, jeżeli zachowywały się w sposób niebezpieczny,
– czy dbał/a Pan/i o porządek w sali (na tyle na ile to było konieczne, wiadomo, że co do zasady od tego jest personel sprzątający ale chodzi o kwestie podstawowe i zwracanie na nie uwagi),
– nie pozostawiał/a Pan/i uczniów / dzieci bez opieki (nie wychodził/a Pan/i w trakcie zajęć pozostawiając samych uczniów / dzieci, nie spóźniał/a się Pan/i na zajęcia itd.),
– czy nie pozostawiał/a Pan/i na wierzchu jakichś niebezpiecznych przedmiotów,
– ogólnie czy dbał/a Pan/i o bezpieczeństwo uczniów / dzieci (i swoje) podczas zajęć itd.
Tutaj dużo zależy od tego czy mówimy o nauczycielu przedszkola czy np. o wuefiście, chemiku itd., wymogi będą różne w zależności od wieku dzieci, przedmiotu, związanych zagrożeniach itp.
3) znajomość praw dziecka, w tym praw określonych w Konwencji o prawach dziecka, przyjętej przez Zgromadzenie Ogólne Narodów Zjednoczonych dnia 20 listopada 1989 r., ich realizację oraz kierowanie się dobrem ucznia i troską o jego zdrowie z poszanowaniem jego godności osobistej – tutaj należałoby sobie odpowiedzieć na pytania:
– czy w swoich działaniach kierował/a się Pan/i dobrem ucznia stawiając go na pierwszym miejscu,
– czy troszczył/a się Pan/i o zdrowie uczniów, podejmował/a Pan/i odpowiednie kroki, jeżeli były jakiekolwiek wypadki itp., rozmawiała z rodzicami, że np. zauważył/a Pan/i, że dziecko na zajęciach się gorzej poczuło, żeby nie przyprowadzać dziecka chorego itd.,
– szanował/a Pan/i godność dziecka, nie krzyczał/a na dzieci, nie wyzywał/a, wysłuchiwał/a uczniów / dzieci itp.
4) wspieranie każdego ucznia, w tym ucznia niepełnosprawnego, w jego rozwoju oraz tworzenie warunków do aktywnego i pełnego uczestnictwa ucznia w życiu szkoły oraz środowiska lokalnego – tutaj należałoby sobie odpowiedzieć na pytania:
– jeżeli przy obserwacji uczniów powziął/powzięła Pan/i podejrzenie, że któryś z uczniów może mieć np. zespół Aspergera lub jakiekolwiek inne zaburzenia – to czy rozmawiał/a Pan/i o tym z rodzicami dziecka, podejmował/a Pani jakieś kroki dotyczące opiniowania takiego dziecka, współpracował/a Pan/i z psychologiem / poradniami itd. ? (największe znaczenie będzie to miało w przypadku małych dzieci, przedszkolaków i uczniów klasy I – III, z mojego doświadczenia wynika, że często to właśnie nauczyciel przedszkola jako pierwszy dostrzega jakieś niepokojące sygnały),
– czy indywidualizował/a Pan/i swoją pracę też pod kątem uczniów / dzieci słabszych, poświęcał/a im Pan/i więcej uwagi, starał/a się Pan/i pomóc tym uczniom / dzieciom w przezwyciężaniu ich trudności,
– w przypadku przedszkolaków czy uczniów młodszych klas: czy nawiązał/a Pan/i współpracę np. ze Strażą Pożarną, Policją itp., przeprowadzał/a zajęcia z policjantem itp., chodził/a do domów seniorów np. z jasełkami itp. (tutaj nauczyciele mają masę pomysłów ale ogólnie chodzi o integrację na linii „przedszkole / szkoła – reszta świata”)
– współorganizował/a jakieś festyny szkolne / przedszkolne itp. i zachęcał/a dzieci do uczestnictwa w nich itd.
5) kształtowanie u uczniów szacunku do drugiego człowieka, świadomości posiadanych praw oraz postaw: obywatelskiej, patriotycznej i prospołecznej, w tym przez własny przykład nauczyciela – tutaj należałoby sobie odpowiedzieć na pytania:
– czy szanował/a i podchodził/a z godnością do każdego ucznia / dziecka, rodzica, innego nauczyciela, odnosił/a się do nich uprzejmie, z kulturą i zainteresowaniem (a jeżeli już jakiś np. rodzic Panią / Pana zdenerwował to czy nie rozmawiał/a Pan/i przy dzieciach o tym, że jest głupi itd. – takie podstawy),
– czy uczulał/a Pan/i uczniów / dzieci na to, że należy szanować każdego człowieka, przeprowadzał/a jakieś pogadanki na ten temat itp. – oczywiście w zakresie dostosowanym do wieku dziecka, tutaj też inna będzie rola nauczyciela przedszkola czy klas I – III, wychowawcy w starszych klasach, a inna będzie rola i inaczej będzie oceniane zachowanie nauczyciela po prostu uczącego danego przedmiotu,
– przychodził/a Pan/i do pracy punktualnie i ogólnie podchodził/a z szacunkiem do swoich obowiązków
– nie dyskryminował/a Pan/i nikogo itd.,
6) współpracę z innymi nauczycielami w zakresie wynikającym z realizowanych przez szkołę / przedszkole zadań dydaktycznych, wychowawczych i opiekuńczych oraz zadań statutowych – tutaj należałoby sobie odpowiedzieć na pytania:
– czy jest Pan/i skonfliktowany/a z innymi nauczycielami
– czy podchodził/a Pan/i z szacunkiem i kulturą do innych nauczycieli, w tym do dyrektora (np. nie odwracał/a się plecami i nie wychodził/a kiedy dyrektor rozmawiał z nauczycielami, jak w przykładzie wyżej),
– czy współpracował/a Pan/i z innymi nauczycielami, przekazywał/a informacje co do dzieci, ich zachowania itp. jeżeli było to konieczne
– czy integrował/a się Pan/i z innymi nauczycielami itd.
7) przestrzeganie przepisów prawa z zakresu funkcjonowania szkoły oraz wewnętrznych uregulowań obowiązujących w szkole (przedszkolu), w którym nauczyciel jest zatrudniony – tutaj należałoby sobie odpowiedzieć na pytania:
– czy działał/a Pan/i zgodnie z Regulaminem / Statutem szkoły / przedszkola,
– czy przychodził/a Pan/i do pracy punktualnie,
– czy prowadził/a Pani regularnie i precyzyjnie dokumentację szkolną / przedszkolną (tj. np. dziennik zajęć),
– brał/a Pan/i udział w Radach Pedagogicznych itp.
8) poszerzanie wiedzy i doskonalenie umiejętności związanych z wykonywaną pracą, w tym w ramach doskonalenia zawodowego – tutaj należałoby sobie odpowiedzieć na pytanie:
– czy brał/a Pan/i udział w różnego rodzaju szkoleniach, podnosił/a swoją wiedzę (jak znam nauczycieli to nie ma opcji, że Państwo nie braliście w nich udziału, tam co chwilę są różne szkolenia itp.)
9) współpracę z rodzicami – tutaj należałoby sobie odpowiedzieć na pytania:
– jak wyglądał/a Pan/i współpraca z rodzicami, czy była komunikacja pomiędzy Państwem, czy jeżeli Pan/i zaobserwował/a na zajęciach, że np. uczeń / dziecko się gorzej czuje, zgłaszało jakieś problemy itp. to czy przekazywał/a Pan/i to rodzicom dziecka
– czy rodzice mieli jakieś zastrzeżenia do Pan/i pracy, składali na Pana / Panią skargi,
– czy podchodził/a Pan/i do rodziców z szacunkiem, kulturą, wysłuchiwał/a i brał/a pod uwagę co mówili itd.
Istnieje jeszcze cały szereg kryteriów dodatkowych, przy czym ostatecznie do oceny brane są pod uwagę dwa, jedno wskazane przez nauczyciela, drugie przez dyrektora (o czym już pisałam wyżej).
Tak jak wspomniałam wyżej, ocena pracy nauczyciela jest czterostopniowa i wynika z ilości przyznanych nauczycielowi punktów.
I tak:
a) Ocenę wyróżniającą otrzymuje nauczyciel, który otrzymał 90% lub więcej maksymalnej liczby punktów,
b) Ocenę bardzo dobrą otrzymuje nauczyciel, który otrzymał pomiędzy 75% a 89,99% maksymalnej liczby punktów,
c) Ocenę dobrą otrzymuje nauczyciel, który otrzymał pomiędzy 55% a 74,99% maksymalnej liczby punktów,
d) Ocenę negatywną otrzymuje nauczyciel, który otrzymał mniej niż 55% maksymalnej liczby punktów.
W przypadku nauczycieli początkujących, zgodnie z art. 6a pkt 5, podpunkt 5) przed wystawieniem oceny, dyrektor jest zobowiązany zasięgnąć opinii mentora nauczyciela.
Można też złożyć wniosek zgodnie z którym dyrektor będzie zobowiązany do zasięgnięcia opinii doradcy metodycznego na temat Pan/i pracy (art. 6a pkt 5, podpunkt 4) KN).
Dyrektor jest zobowiązany zapoznać Pana / Panią z projektem oceny pracy a Pan/i ma prawo zgłosić uwagi i zastrzeżenia do takiego projektu oceny, ustnie lub pisemnie, przy czym jeżeli zdecyduje się Pan/i na wniesienie tych uwag pisemnie to ma Pan/i 5 dni roboczych od zapoznania Pan/i z tym projektem oceny, a jeżeli będzie Pan/i chciał/a zgłosić takie uwagi ustnie to na Pan/i wniosek, przy zapoznawaniu Pan/i z oceną, może być obecny przedstawiciel organizacji związkowej działającej w Pan/i szkole / przedszkolu (§ 5 pkt 2 i 3 rozporządzenia)
Nie jest dopuszczalne ocenianie pracy na podstawie innej niż kryteria wskazane wyżej, w tym na podstawie jakichkolwiek Regulaminów itp. stworzonych przez szkołę / przedszkole a wprowadzających np. dodatkowe zasady (a z tego co wiem sporo takich Regulaminów powstało w różnych placówkach – tyle, że one w ogóle nie mają żadnego umocowania prawnego).
Proszę również pamiętać, że od oceny pracy wystawionej przez dyrektora można się odwołać. Odwołanie takie wnosi się w terminie 14 dni od dnia doręczenia oceny pracy, za pośrednictwem dyrektora, do organu sprawującego nadzór pedagogiczny nad szkołą (w Pani przypadku nad przedszkolem) – czyli do kuratorium oświaty (art. 6a pkt 9 podpunkt 1 KN).
Mam nadzieję, że każdy z Państwa otrzyma ocenę wyróżniającą, tym niemniej warto znać swoje prawa i zasady związane z ocenianiem 🙂
Wpis pierwotnie opublikowany na Facebooku: https://www.facebook.com/PRAWNIKiNAUCZYCIEL/posts/728484812613731